پرخاشگری در نوجوانان در واقع تجربه ای است که بیشتر والدین با آن مواجه می شوند. اغلب این نوع
پرخاشگری در نوجوانان نگرانی هایی برای والدین به دنبال دارد. در حقیقت نوجوانان درآستانه بلوغ پرخاشگر شده و ممکن است مانند دوران کودکی حرف گوش کن نباشند و با گوشه‌گیری، ناسازگاری‌ها و بعضی‌رفتارهای عجیب و غریبشان، موجب نگرانی والدین می شوند و حتی از برقراری یك ارتباط كلامی ساده هم با شما عاجز می شوند.
زمانی که نوجوانان شروع به ابراز استقلال و جستجوی هویت خود می کنند ،تغییرات رفتاری را تجربه می کنند که ممکن است برای والدین عجیب و غریب و پیش بینی ناپذیر به نظر برسد. کودک فرمانبردار شما که تا پیش از این نمی توانست از شما جدا شود، اکنون تا چندین متری شما دیده نمی شود ودر واکنش به هر حرف شما حاضر جوابی میکند.
این موارد متاسفانه رفتارهای طبیعی یک نوجوان هستند.اما یک نوجوان پرخاشگر مشکلات رفتاری، هیجانی و یادگیری فراتر از یک نوجوان عادی نشان می دهد.او ممکن است به طور مکرر رفتارهای پرخطر مثل پرخاشگری ، فرار از مدرسه، سوء مصرف مواد یا الکل ، روابط جنسی ، آسیب به خود، دزدی یا دیگر رفتارهای بزهکارانه را بروز دهد.هم چنین ممکن است است نشانه هایی از مشکلات سلامت روان مثل افسردگی، اضطراب یا اختلالات خوردن را داشته باشد.
از آنجایی که هر رفتار منفی که بارها و بارها تکرار می شود، می تواند نشانه ای از یک مشکل زیربنایی باشد، بسیار اهمیت دارد که والدین بدانند چه رفتارهایی در طول دوران نوجوانی طبیعی و چه رفتارهایی غیرطبیعی است. همه نوجوانان نیاز به دوست داشته شدن دارند. نوجوانان افرادی با شخصیت ها و علائق منحصر به فرد هستند. آگاهی از رشد نوجوان می تواند به شما کمک کند راه هایی برای حفظ ارتباط با فرزندتان و غلبه بر مشکلات این دوره پیدا کنید.
علت پرخاشگری در نوجوانان چیست؟
خشم یکی از هیجانات انسان است که در تمام طول عمر ممکن است با آن سروکار داشته باشیم و در لحظه‌هایی از زندگی آن را احساس کنیم اما در یک دوره از زندگی انسان، خشم بیشتر از هر دوره دیگری بروز میکند و آن دوره نوجوانی است که بسیاری از روانشناسان از آن به نام دوره بحرانی زندگی نام می‌برند و به باور آنها دوره نوجوانی دوره سرکشی و طغیان است. در مورد علت افزایش پرخاشگری در نوجوانان می‌توان به تعاملی از موارد زیر اشاره کرد:
- فعالیت هورمون‌های جنسی در دوره نوجوانی
- رفتار پرخاشگرانه قبلی
- قربانی آزار فیزیکی یا جنسی بودن
- قرار گرفتن در معرض خشونت در خانه یا جامعه
- فاکتورهای ژنتیکی
- خشونت در رسانه
- استفاده از الکل یا مواد مخدر
- حضور سلاح گرم در خانه
- آسیب مغزی در اثر ضربه
- تجاوز به حقوق نوجوان و نادیده گرفتن مالکیت او
- آزارهای کلامی و الفاظ توهین‌آمیز به نوجوان
- تنبیه و حمله فیزیکی به نوجوان
- بازداشتن نوجوان از انجام علایقش
- تحت‌فشار گذاشتن نوجوان و اصرار به انجام کاری که تمایل ندارد
- شیوه برخورد نامناسب والدین با نوجوانان و استفاده از امر و نهی به آنان
برخود صحیح با نوجوان پرخاشگر
با وجودی که ممکن است والدگری یک نوجوان پرخاشگر کاری غیرممکن به نظر برسد، گام هایی وجود دارد که شما می توانید با استفاده از آنها فضای خانه را آرام تر و به فرزندتان کمک کنید تا مرحله انتقال به جوانی را با موفقیت سپری کند.دیگر زمان آن رسیده که مهارتهای فرزند پروری تان را کمی سبک سنگین کنید و با روشهای متفاوتی با فرزندتان برخورد کنید. برای اینكه بتوانید به فرزندان‌تان نزدیك شوید، یك شرط لازم و مهم وجود دارد و آن هم آشنایی با دنیایی است كه آنها درفضایش زندگی می‌كنند.
آگاهی نسبی بچه‌ها و به خصوص نوجوانان ازوضعیت زندگی درنقاط دیگر جهان، خیلی وقت‌ها به اختلافات‌شان با پدر و مادرها دامن می‌زند و توقعات ویژه‌ای ایجاد می‌كند كه به دلیل موانع اقتصادی، فرهنگی یا شرعی قابل دستیابی نیستند،در زمان مناسب واقعیت را به او بشناسانید.
پیغامی که ما به نوجوانمان می‌دهیم این است که او تنها زمانی خوب است که کارهای بد نکند. مثلاً لباسها و موهای خود را همانگونه که ما می‌پسندیم بیاراید و تنها با دوستانی که ما می‌شناسیم و تایید می‌کنیم ارتباط داشته باشد و همیشه در حال درس خواندن و یا ورزش باشد. زیرا می‌ترسیم از دوستانش قرص و سیگار بگیرد و معتاد شود.
متخصصان می‌گویند انتظارات منفی شما می‌تواند او را به همان رفتاری که از آن می‌ترسید سوق دهد. تحقیقات نشان داده نوجوانانی که والدینشان از درگیر شدن آنها در رفتار پر خطروحشت داشته‌اند، تا یک سال بعد از بررسی بیشتر از بقیه درگیر همان رفتار پر خطر شده بودند. بنابر این به جای اینکه مدام فرزندتان را از کارهای بد بترسانید، بر علایق و سرگرمی‌های مورد علاقه‌اش تاکید کنید حتی اگر آنها را درک نمی‌کنید.
پیش رفتن با مد برای نوجوانان بسیار مهم است. این به معنی پوشیدن لباس‌هایی است که جلب توجه کنند یا حتی می‌تواند با رنگ کردن مو نیز همراه باشد. از انتقاد شدید نوجوان در این موارد بپرهیزید و نصیحت‌های خود را برای مسایل مهم‌تر نگه دارید. مقایسه مداوم فرزندان آن هم ازكودكی با بچه‌های فامیل، دوستان و حتی همبازی‌های مهد كودك‌شان باعث می‌شود كه آنها درنوجوانی با توجه به سرخوردگی ناشی ازمقایسه و رقابت دائم، بیش ازحد معمول حساس و خشمگین باشند.
اگر نوجوانتان عاشق رایانه و تلفن همراه است و دوست دارد با آنها ور برود با او همراه شوید تا هم شما از او چیزهای تازه در این باره یاد بگیرید و هم بتوانید ارتباطات او با دیگران را از این طریق نظارت کنید. اگر او به فوتبال یا ورزش دیگری علاقه دارد می‌توانید دراین ورزش با او همراه شوید حتی اگر همراهی شما تماشای یک مسابقه با یکدیگر باشد.
سختگیری بیش از حد می‌کنید یا او را کاملا آزاد گذاشته اید لازم است بین آزادی دادن به فرزندتان و پیروی او از شما تعادلی وجود داشته باشد. پس قوانین واضح و روشنی برای آنها مشخص کنید و ارزشهای خانوادگی و دینی خود را با کلمات و رفتار خود به نوجوانتان بگویید. تغییرات زیاد در خلق وخوی، شخصیت، کم شدن نمرات مدرسه، غمگینی دراز مدت، اضطراب نیز بسیار مهم است. هر گونه حرفی در مورد خود کشی را جدی بگیرید. در زمان خشم نوجوان او را نصیحت نکنید.
قهر کردن با نوجوان نیز یکی از مواردی است که تاثیر مثبتی بر روابط شما با فرزندتان ندارد و در نوجوان احساس طردشدگی به وجود می‌آورد.
اگر نوجوان شما زیاد پرخاشگری میکند در ابتدا روابط خانوادگی و شرایطی که نوجوان در آن شرایط پرخاشگری میکند را بررسی کنید. شاید نیاز باشد روابط خود با فرزندتان را اصلاح کنید.
در زمانی که هم شما و فرزندتان آرام هستید، توضیح دهید که احساس عصبانیت به طور کلی نادرست نیست، ولی روشهای غیر قابل پذیرش برای بیان آن وجود دارد. برای مثال، اگر نوجوان شما حرف‌های نادرست و پرخاشگرانه نسبت به شما بزند، او مجبور است که با پیامدهای مربوط به آن مواجه شود .
کنترل خشم را هم خود بیاموزید و هم به فرزندتان یاد دهید. در صورتی که خشم خود را کنترل نکنید، شما نمی‌توانید به نوجوان خود کمک کنید. همانطور که مفهوم آن هم سخت می‌باشد،خیلی سختگیری نکنید و اجازه دهید تصمیمات متناسب با سن خود را بگیرد مشکلات بزرگ را ندیده می‌گیرید الان وقتی است که باید واکنش نشان دهید و قبل از اینکه مشکل بزرگتر شود، کاری بکنید.
بسیاری از والدین نمی‌خواهند فرزندشان تا بزرگسالی روی هیچ گونه نا امیدی، درد، شکست و تلخی را ببیند. سعی می‌کنند به گونه‌ای از کودک و نوجوانشان مراقبت کنند که حتی یک ویروس کوچک سرما خوردگی هم نتواند او را ناراحت کند،همین امر یکی از دلایل پرخاشگری در نوجوانان است اما دور نگه داشتن فرزندتان از واقعیتهای زندگی، فرصتهای ارزشمند یادگیری را از او می‌گیرد و او وقتی وارد جامعه واقعی می‌شود بیشتر آسیب پذیر خواهد بود چون دیگر نمی‌داند چگونه به تنهایی گلیم خود را از آب بیرون بکشد.
بهتر است كه خانواده‌ها با فرزندان‌شان به صورت دوستانه در خصوص «تمام مسائل»صحبت كنند و تا حدی صمیمی باشند كه فرزندان پدر و مادر خود را به عنوان محرم‌ترین دوست و بزرگ‌ترین حامی قلمداد كنند.
زمانی که شما و فرزندتان آرام هستید برای او توضیح دهید که هیچ اشکالی ندارد که او احساس خشم داشته باشد و احساسات امری طبیعی هستند.اما روش هایی که او برای ابراز خشم خود به کار می برد غیر قابل پذیرش هستند.
توصیه طلایی به والدین این است كه اگر می‌خواهید فرزندتان در زندگی خود اشتباهات بزرگی نكند، آزادی منطقی را در تصمیم‌گیری و رفتار به او بدهید و همیشه از دور در نقش یك حامی مراقبش باشید؛ به بیان دیگر، در مسیر زندگی فرزندان‌تان، نقش گاردریل و محافظ را در جاده زندگی بازی كنید و نخواهید كه یكسره فرمان زندگی‌شان را در دست داشته باشید.
