وقتی صحبت از روابط مخرب و آسیب‌زا می‌شود، رابطه سمی والد-کودک نیز می‌تواند در همین دسته قرار بگیرد. والدین سمی به فرزندانشان احترام نمی‌گذارند و فردیت او را به رسمیت نمی‌شناسند. آن‌ها اهل سازش و مصالحه نیستند، مسئولیت رفتارهایشان را به عهده نمی‌گیرند و هرگز عذرخواهی نمی‌کنند. بیشتر این والدین دچار اختلال روانی هستند یا اعتیاد دارند. آثار و صدمات والدین سمی بر تمام زندگی فرد تاثیر می‌گذارد. اگر در دوران کودکی در اثر داشتن والدین سمی و مخرب آسیب دیده‌اید، این زخم و آسیب همچنان با شما خواهد بود، مگر اینکه به فکر درمان و التیام این زخم‌ها باشید.
در غیر این صورت، والدین سمی می‌توانند به روش‌های مختلف آسیب‌های جدی وارد کنند که این موضوع حرکت در مسیر رشد و بهبود را دشوار می‌کند. اکثر افرادی که والدین آسیب‌زا و سمی دارند معمولا متوجه آن نیستند، چون با این سیستم بزرگ شده‌اند و آن را عادی و طبیعی می‌دانند یا این موضوع را انکار می‌کنند و باور دارند از نظر هیجانی هیچ آسیبی ندیده‌اند، به‌خصوص اگر والدین نیازهای مالی و مادی آن‌ها را برآورده کرده و می‌کنند. برای آشنایی با ویژگی‌های والدین مخرب و سمی، با این مقاله
کودکت همراه باشید.
ویژگی والدین سمی و مخرب چیست؟
در ادامه، به رفتارهای والدین سمی اشاره می‌شود. اگر این رفتارها مزمن و مداوم باشند، ممکن است به کودک آسیب بزنند و عزت نفس او را تخریب کنند.
- آن‌ها واکنش‌های اغراق‌آمیز دارند و از موضوعات کوچک، مسئله‌ای بزرگ می‌سازند؛
- از باج‌گیری عاطفی استفاده می‌کنند، باج‌گیری عاطفی به این معنی است که ویژگی‌های شخصیتی کودک را شناسایی می‌کنند و با سوءاستفاده از آن‌ها، می‌کوشند به خواسته‌های خود برسند؛
- درخواست‌های مکرر یا غیرمعقول دارند؛
- سعی می‌کنند همیشه کودک را در کنترل داشته باشند؛
- زیاد انتقاد می‌کنند یا مدام در حال مقایسه کودک با دیگران هستند؛
- علاقه‌ای به شنیدن حرف‌های کودک ندارند؛
- مدام در حال نقش بازی کردن هستند و اغلب نقش قربانی را دارند؛
- کودک را سرزنش می‌کنند؛
- مسئولیت‌پذیر نیستند و اگر در قبال کودک اشتباهی کنند، هرگز عذرخواهی نمی‌کنند؛
- به حد و مرزها اعتقادی ندارند و برای کودک؛ مرز هیجانی و جسمانی قائل نیستند؛
- احساسات و نیازهای کودک را نادیده می‌گیرند؛
- به کودک حسادت می‌کنند یا با او وارد رقابت می‌شوند.
جدا شدن از والدین سمی چگونه امکان پذیر می شود؟
منظور از جدایی دل کندن است؛ یعنی، می‌توانید با چنین والدینی زندگی کنید و هر روز آن‌ها را ببینید، اما به لحاظ هیجانی، از آن‌ها جدا شوید. در این موقعیت، دیگر به رفتارهای مخرب و درخواست‌های آسیب‌زای آن‌ها پاسخی نمی‌دهید، مسائل را به خود نمی‌گیرید و در برابر نیازها و خواسته‌هایشان احساس مسئولیت نمی‌کنید. حتما جدا شدن از والدین بسیار سخت‌تر از دوست یا آشنا است، حتی اگر فرسنگ‌ها با آن‌ها فاصله بگیرید ممکن است همچنان از نظر هیجانی و عاطفی تحت تاثیر آن‌ها باشید. اما این کار شدنی است.
چگونه در رابطه با والدین سمی خود حد و مرزهایی ایجاد کنید؟
گاهی تا وقتی با والدین سمی زندگی می‌کنید، داشتن و ادامه دادن رفتارهای سالم دشوار است. احتمالا در ابتدای کار، تعیین حد و مرزها کار بسیار دشواری است و ممکن است از جانب والدین سرزنش شوید. در کل، خارج شدن از رابطه سمی بسیار سخت است، به‌خصوص اگر یک طرف این رابطه والدین باشند. اگر نمی‌توانید با صحبت کردن و کلام محدودیت‌هایی را اعمال کنید، شاید بهتر باشد کمی از آن‌ها فاصله بگیرید. بعضی افراد، به علت عصبانیت یا خاطرات تلخ دوران کودکی، کلا با خانواده قطع رابطه می‌کنند.
درست است که با قطع رابطه از تکانه‌های هیجانی شدید در امان می‌مانند، اما مشکلات زیربنایی همچنان باقی است و بر سایر روابط اثرات مخرب می‌گذارد. بسیاری از روانشناسان معتقدند بهترین روش شرکت در جلسات روان‌درمانی و تمرین کردن آنچه یاد گرفته‌اید در محیط خانواده است.
بهتر است یاد بگیرید چگونه با سوءرفتار مقابله کنید. وقتی به ملاقات والدین سمی می‌روید، به قوانین ناگفته و الگوهای رفتاری آن‌ها توجه کنید. سعی کنید رفتاری متفاوت با قبل داشته باشید. آنچه در جلسات روان‌درمانی یاد گرفته‌اید به صورت عملی نشان دهید. مانند گذشته، با اضطراب و ترس مقابله نکنید، منشأ ترستان را پیدا کنید. اگر چه ممکن است همچنان در برابر والدینتان احساس کودک بودن داشته باشید، اما دیگر کودک نیستید، فرد بزرگسالی هستید که می‌تواند تصمیم بگیرد و درست رفتار کند.
اگر والدینی معتاد و وابسته به مواد مخدر دارید، محدودیت‌هایی را ایجاد کنید تا احساس راحتی و آرامش داشته باشید. نقطه جوشتان را بشناسید، ممکن است ملاقاتی یک ساعته یا حتی تماسی تلفن از جانب والدینتان شما را برآشفته کند. شاید از جانب خواهر یا برادرتان تحت فشار قرار گیرید که به والدینتان کمک کنید یا خودتان بخواهید این کار را انجام دهید. توصیه می‌شود در چنین شرایطی، از مشاور یا فرد دیگری کمک بگیرید و خودتان اقدامی نکنید.
چگونه با وجود والدین مخرب بهبودی پیدا کنید؟
بهبودی در رابطه با شما شروع می‌شود، با ترمیم و سلامت‌سازی احساسات و نگرش‌هایتان. گاهی تمام کاری که می‌توانید انجام دهید کار کردن روی خودتان است. البته در نظر داشته باشید، این به معنی تغییر رفتار والدین نیست و ممکن است آن‌ها همچنان به رفتارهای مخرب مشغول باشند. گاهی برای به دست آوردن آرامش، لازم است ببخشید، گذشت کنید یا درباره احساساتتان صحبت کنید. این موارد می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند:
- برای خوب شدن حالتان لازم نیست که والدینتان تغییر رویه دهند؛
- قطع رابطه باعث بهبود حال شما نمی‌شود؛
- شما و والدینتان از هم جدا و افراد متفاوتی هستید؛
- والدینتان می‌توانند از شما هر توصیفی داشته باشند یا هر صفتی را به شما نسبت دهند، اما به یاد داشته باشید، شما با آن تعاریف متفاوتید؛
- می‌توانید والدینتان را دوست داشته باشید یا نسبت به آن‌ها احساسی نداشته باشید؛
- والدین معتاد و مخرب می‌توانند به راحتی به شما آسیب بزنند، در رابطه با آن‌ها حد و مرزهایی را تعیین کنید؛
- شما نمی‌توانید اعضای خانواده را تغییر دهید یا حتی آن‌ها را نجات دهید؛
- بی‌تفاوتی یعنی بی‌علاقگی و خشم و این نقطه مقابل عشق است؛
- گاهی بی‌علاقگی به افراد مخرب به معنی علاقه و دوست داشتن خود است؛
- خشم و رنجش حل نشده موجب آزار شما می‌شود.
چگونه خود را درمان کنید؟
در ابتدا، حتما جلسات روان‌درمانی را شروع کنید. سوءرفتار و رفتارهای آسیب‌زا را بشناسید. نحوه افزایش عزت نفس را یاد بگیرید، بدانید چگونه می‌توان احساس شرم و آسیب‌های دوران کودکی را بهبود بخشید. از گروه‌های حمایتی مثل دوستان خوب کمک بگیرید و به استقلال مالی برسید تا از این جهت به والدینتان وابسته نباشید.
