پدر و مادری کردن برای کودک فراتر از مراقبت‌های جسمانی و فیزیکی است و شامل نظارت بر رشد روحی و ذهنی هم می‌شود. احتمالا والدین بیشترین نقش را در شکل‌گیری شخصیت کودک و بیشترین تاثیر را بر شیوه زندگی کردن او می‌گذارند. در میان همه روش‌هایی که برای پرورش توانایی‌های کودکان وجود دارد، کمتر به نهادینه کردن انواع ارزش اخلاقی در کودکان توجه می‌شود .
برخی افراد معتقدند کودکان ارزش‌های اخلاقی را به‌تنهایی یاد می‌گیرند یا دوره پیش‌دبستانی برای آموختن این ارزش‌ها و اصول اخلاقی خیلی زود است. براساس تحقیقات انجام‌شده، این باور از اساس اشتباه است، زیرا بهتر است ارزش‌های اخلاقی را در سنین کودکی آموزش دهید تا با رشد و بزرگ شدن آن‌ها، این ارزش‌ها بخشی از شخصیتشان شود.
۱۰ ارزش اخلاقی که باید به کودک بیاموزیم
ده ارزش اخلاقی را، که همه والدین باید به کودکانشان بیاموزند، می‌توان به ترتیب زیر معرفی کرد:
۱. احترام گذاشتن
بسیاری از والدین به‌اشتباه به کودکانشان می‌آموزند که تنها به افراد پیر و مسن احترام بگذارند. همه افراد، فارغ از سن یا جایگاه اجتماعی، سزاوار احترام‌اند. احترام گذاشتن جزو ارزش‌های ضروری اخلاقی است که کودک باید از همان سنین کودکی آن را بیاموزد، زیرا این ارزش اخلاقی نقش مهمی در رفتار او مقابل افراد غریبه و بزرگ‌ترها ایفا می‌کند.
اگر کودک از همان سنین کودکی بیاموزد به همسالان و افراد بزرگ‌تر از خود احترام بگذارد، شکی نیست که این موضوع در آینده برایش سودمند خواهد بود. حتی اگر در آینده شرایط دشواری پیش آید، کودک از دیگران مواظبت بیشتری خواهد کرد.
۲. خانواده
خانواده جزء لاینفک زندگی کودک است. خانواده جمعی است که شخصیت کودک در آن شکل می‌گیرد و کودک را تبدیل به انسانی بالغ می‌کند. بنابراین، مهم است که کودک برای خانواده اهمیت و ارزش قائل باشد و علت این اهمیت را متوجه شود تا در تمام فراز و نشیب‌های زندگی، با احساس احترام و علاقه به اعضای خانواده رشد کند.
۳. توافق و سازش
باید به کودک آموخت که همه مسائل زندگی طبق خواسته‌های او پیش نمی‌رود. از همان سنین کودکی، به او بیاموزید گاهی مجبور است تلاش کند و با اطرافیان و اتفاقات زندگی سازش کند. کودک باید توافق و سازش را بیاموزد، به شرطی که زندگی خودش در معرض خطر قرار نگیرد. توافق یک اصل عالی به نظر می‌رسد، اما اگر توافق و سازش سبب شود کودک در نهایت آسیب ببیند، نه تنها مخرب خواهد بود، بلکه هویت و شخصیت کودک را نیز زیر سؤال خواهد برد.
۴. روحیه کمک کردن
بهتر است کودک از سنین پایین کمک کردن به دیگران را بیاموزد، حتی اگر این افراد کاملا برایش غریبه باشند. شما باید به کودکتان بیاموزید که چرا کمک کردن به دیگران امر مهمی است و اینکه چطور با کمک به دیگران، آن‌ها هم در مواقع ضروری به کمک او خواهند آمد. برای اینکه کودک شما عضو مؤثری از جامعه باشد، باید نسبت به نیازهای دیگران توجه به خرج دهد.
۵. احترام به عقاید دینی
بهتر است به کودک یاد دهید نه تنها برای عقاید دینی خودش احترام قائل باشد، بلکه این را هم بداند که افراد می‌توانند دین‌های متفاوت داشته باشند و باید به عقاید آن‌ها هم احترام گذاشت. او باید از سن کودکی بیاموزد همه انسان‌ها، فارغ از عقاید دینی یا مراسمات مذهبی که برگزار می‌کنند، با هم برابرند.
۶. عدالت
درک اخلاقی و عدالت‌جویی دو مورد از مهم‌ترین ارزش‌هایی هستند که همه کودکان از سن کودکی باید در وجود خود داشته باشند. باید همیشه کودک را تشویق کنید که در صورت مشاهده کارهای غلط، برای حفظ منافع خود یا دیگران، شهامت صحبت و اعتراض داشته باشد.
۷. صداقت
صداقت را باید از همان سنین کودکی، به عنوان یکی از مهم‌ترین ارزش‌های اخلاقی، در وجود کودک نهادینه کرد. صداقت داشتن همواره بهترین سیاست ممکن است و باید کودک را تشویق کرد تا همواره، فارغ از هر نوع عمل اشتباهی که از او سر زده است، حقیقت را بگوید.
۸. آزار ندادن دیگران
به کودک توضیح دهید که آزار و اذیت تنها خلاصه در آزار جسمی و فیزیکی نیست، بلکه شامل خشونت کلامی و آزار و اذیت روانی و هیجانی نیز می‌شود. فراموش نکنید نحوه عذرخواهی کردن را به کودک بیاموزید و او را تشویق کنید، در صورتی که به دیگران آزار فیزیکی یا کلامی رساند، فورا از او عذرخواهی کند.
۹. دزدی نکردن
دزدی کردن فی‌نفسه عمل اشتباهی است و اهمیتی هم ندارد چه توجیهی پشت آن است، البته این یکی از ارزش‌های خوبی است که باید به کودکان آموخت. به کودک بیاموزید دزدی کردن نه تنها از لحاظ قانونی، بلکه از لحاظ اخلاقی نیز کار غلطی است و این عمل به این معناست که او چیزی را که متعلق به شخص دیگری است از او می‌گیرد.
۱۰. نهادینه کردن عشق به یادگیری در وجود کودک
آموزش بزرگ‌ترین سلاحی است که فرد می‌تواند در اختیار داشته باشد و این موضوع بیشترین تاثیر را بر آینده و زندگی یک شخص می‌گذارد. تقویت مهارت یادگیری و عشق و علاقه به آموزش باید از همان دوران پیش‌دبستانی در وجود کودک نهادینه شود. شما نیز بهتر است به کودک یاد دهید آموزش و یادگیری در زندگی بسیار مهم است.
از سال‌های ابتدایی کودکی، باید تلاش کنید ارزش‌های اخلاقی در وجود کودک نهادینه شود. هیچ سنی برای شروع این آموزش زود نیست. این ارزش‌ها نقش بزرگی در ایجاد شخصیت کودک و هدایت شیوه شکل‌گیری زندگی او دارد.
