تهران
021-91009290
تهران
021-91009290

گوش دادن فعال چگونه مهارتی است؟

مهارت گوش ­دادن فعال یک مهارت اکتسابی است که می­تواند با تمرین پرورش یابد. گرچه دست­یابی به این مهارت سخت و پرورش آن نیازمند زمان و صبوری زیادی می­‌باشد. اصطلاح ” گوش ­دادن فعال” همانطورکه از نامش پیداست، به معنی گوش­ دادن فعالانه می­‌باشد. به این معنا که به طور کامل تمرکز بر روی چیزی که توسط دیگری بیان می‌شود، باشد و نه فقط شنیدن منفعلانه­­‌ی پیام گوینده. گوش ­دادن فعال شامل گوش ­دادن با تمام حواس و همچنین توجه کامل به گوینده می‌­باشد. در صورتیکه شنونده یک شنونده‌­ی فعال نباشد، ممکن است گوینده احساس کند که موضوعی که در مورد آن در حال صحبت می­‌باشد مورد علاقه‌­ی شنونده نیست. استفاده از پیام­‌های کلامی و غیر­کلامی برای تشویق گوینده به ادامه‌­ی صحبت از قبیل حفظ تماس چشمی ، تکان دادن سر و لبخند زدن و نشان دادن موافقت خود با گفتن ‘بله‘، علاقه‌ی شنونده به گوش ­دادن را به گوینده انتقال می‌­دهد. با ارائه­‌ی این قبیل بازخوردها، گوینده‌­ی پیام احساس آسودگی بیشتری کرده و در نتیجه راحت‌­تر ، صریح­‌تر و صادقانه­‌تر ارتباط برقرار خواهد کرد.

گوش ­دادن اساسی‌ترین جزء مهارت‌های ارتباط بین‌فردی است.

گوش ­دادن تنها شنیدن صدای گوینده نیست، بلکه یک فرآیند فعالانه است که در آن یک تصمیم آگاهانه مبنی بر گوش دادن و درک پیام­‌های گوینده اتخاذ می­‌شود. شنونده­‌ها در طول مکالمه باید بی‌طرف و بدون قضاوت باقی بمانند، به خصوص در ابتدای مکالمه. به این معنا که تلاش کنند به عقایدشان شکل نداده و جهت‌گیری نکنند. گوش دادن فعال نیازمند صبوری، مکث و اختیار کردن سکوت در بازه‌های زمانی کوتاه می­‌باشد. هر زمان که در طی یک مکالمه برای چند لحظه سکوت برقرار می‌­شود، شنونده­‌ها نباید وسوسه شوند که با سوالات و یا نظرات خود صحبت‌های گوینده را قطع نمایند. گوش دادن فعال شامل دادن زمان به اشخاص برای کشف افکار و احساسات‌شان می­‌باشد، بنابراین باید زمان کافی برای این امر به آن­ها داده شود. گوش دادن فعال نه تنها به معنای تمرکز کامل بر گوینده است، بلکه ارائه­‌ی نشانه­‌های کلامی و غیر­کلامی که حاکی از گوش دادن می­‌باشند را نیز دربر می­‌گیرد. به طور کلی گویند‌‌ه­‌ها تمایل دارند که شنوند‌ه‌­ها به سخنان آن­ها به عنوان یک شنوند‌ه­‌ی فعال واکنش نشان دهند. واکنش‌­های مناسب شامل واکنش­های کلامی و غیر‌کلامی هستند که در ادامه به ذکر چند مثال از آن­ها می­‌پردازیم:

نشانه‌­های گوش دادن فعال

لیستی که در زیر آمده یک لیست عمومی از نشانه‌­های گوش دادن است، به عبارت دیگر افرادی که در حال گوش دادن هستند به احتمال زیاد حداقل برخی از این نشانه‌ها را بروز می­دهند. ممکن است این نشانه­‌ها برای همه­‌ی موقعیت­‌ها و در تمامی فرهنگ­‌ها مناسب نباشند.

لبخند

می‌توان از لبخند­های کوچک برای نشان دادن توجه به حرف گوینده یا به عنوان راهی برای بیان موافقت و یا نشان دادن خرسندی نسبت به پیامی که شنیده می­‌شود، استفاده کرد. لبخندها به همراه تکان دادن سر می‌­توانند در تایید شنیدن و درک پیام­‌ها بسیار قدرتمند عمل کنند.

تماس چشمی

این موضوع برای شنونده طبیعی و معمولاً به نوعی تشویق کننده است که به گوینده نگاه کند. با وجود اینکه تماس چشمی خصوصاً برای افراد خجالتی می­‌تواند رعب­‌آور باشد، میزان تماس چشمی که در هر موقعیت مناسب می­‌باشد را تخمین می­زند. تماس چشمی را با لبخند و سایر پیام­‌های غیر­کلامی برای تشویق گوینده به ادامه‌­ی صحبت، ترکیب کنید.

حالت

حالت، گویای موارد بسیار زیادی در مورد فرستنده و گیرنده­‌ی پیام در تعاملات بین­‌فردی است. یک شنونده‌­ی فعال تمایل دارد در حالیکه نشسته است کمی به جلو خم شده و یا به یک طرف تکیه دهد. از نشانه‌­های دیگر گوش دادن فعال شیب ملایم سر یا خم کردن آن بر روی یک دست می­‌باشد. هر بازتابی از حالت چهره­‌ گوینده که در شنونده دیده می­‌شود، می­‌تواند یکی از نشانه­‌های گوش دادن فعال باشد. این حالت­‌های انعکاسی در بیشتر موقعیت­‎های عاطفی می‌­توانند به نشان دادن حس هم­دردی و هم­دلی کمک کنند. ایجاد حالت‌های چهر‌ه‌­ آگاهانه (یعنی بازتاب غیر خودکار از حالت‌­های چهره) مصنوعی به نظر رسیده و می‌تواند نشانه‌­ای از عدم توجه به گوینده باشد.

حواس پرتی

یک شنونده­‌ی فعال حواسش به اطراف پرت نیست، بنابراین از ابراز بی­‌قراری، نگاه کردن به ساعت، خط­‌خطی کردن کاغذ، بازی با موهای خود و یا ور رفتن با ناخن­‌هایش خود­داری خواهد کرد. توجه نمایید که: کاملاً ممکن است شخصی نشانه­‌های غیر­کلامی گوش دادن فعال را تقلید نماید ولی در واقع اصلاً در حال گوش دادن نباشد. تقلید نشانه­‌های کلامی گوش دادن و فهم پیام، سخت‌تر است.

نشانه­‌های کلامی گوش دادن فعال

تقویت مثبت

گرچه نشان دادن توجه قدرت بالایی به همراه دارد ولی در به کاربردن تقویت­‌های کلامی مثبت باید احتیاط شود. هرچند برخی از کلمات تشویقی مثبت می­‌توانند برای گوینده مفید باشند، با این‌حال شنونده باید از آن­ها به مقدار کم استفاده نماید به طوری­که از موضوع مورد صحبت دور نشده و یا تاکید غیر­ضروری بر قسمت­هایی از پیام نداشته باشد. استفاده­‌ی گاه­ به‌­گاه و مکرر از کلمات و عباراتی از قبیل : ‘خیلی خوب’ ، ‘بله’ یا ‘واقعاً’ می­توانند گوینده را برای صحبت بیشتر تحریک نمایند. معمولاً استفاده از این موارد برای توضیح اینکه چرا با یک نقطه نظر خاصی موافق هستید بهتر است.

به­‌خاطر آوردن

مغز انسان خصوصاً برای هر دوره‌­ی زمانی در به­‌خاطر آوردن جزئیات به شدت بد عمل می­‌کند. به­‌خاطر آوردن تعدادی نکات کلیدی یا حتی نام گوینده­ می‌­تواند به تقویت این احتمال که پیام­‌های ارسال شده، دریافت و درک شده­‌اند کمک کند. یعنی، گوش دادن موفقیت آمیز بوده است. به‌­یاد­آوری جزئیات ، ایده‌ها و تصویر کلی از مکالمات گذشته ثابت می‌کند که توجه به گوینده حفظ شده و به احتمال زیاد گوینده به ادامه‌­ی صحبت تشویق شده است. در طول تبادل اطلاعات و مکالمات طولانی­‌تر بهتر است یادداشت­‌های کوتاه و مختصری نوشته شود که در پرسش‌­های آتی به عنوان یک حافظه‌­ی دم دستی به کار گرفته شود.

پرسش

شنونده با پرسیدن سوالات مرتبط و یا بیان جملاتی که به روشن شدن منظور گوینده کمک می­‌کنند، نشان خواهد داد که به سخنان گوینده توجه داشته است. همچنین علاقه‌­ی خود را به چیزی­ که گوینده تا­کنون راجع به آن در حال صحبت بوده نشان می­‌دهد.

بازتاب

بازتاب، تکرار و تفسیر سخنان گوینده به منظور نشان دادن درک آن سخنان است. در واقع بازتاب یک مهارت قوی است که می‌تواند پیام گوینده را تقویت و درک شنونده را نشان دهد.

شفاف سازی

شفاف‌­سازی شامل پرسیدن سوالاتی از گوینده به منظور اطمینان از اینکه پیام به درستی دریافت شده است، می­‌باشد. به علاوه، شفاف سازی معمولاً استفاده از سوالات صریح و روشنی را دربر می­‌گیرد که در صورت لزوم گوینده را قادر به تشریح مفصل برخی از نکات می‌‎­سازد.

خلاصه سازی

تکرار خلاصه‌ای از آنچه که بیان شده است، تکنیکی است که توسط شنونده به کار گرفته می­‌شود تا آنچه که درک کرده را با بیان خود برای گوینده تکرار نماید. این تکنیک شامل گرفتن نکات مهم و اصلی پیام دریافتی و تکرار آن­ها به طور روشن و منطقی است که در صورت لزوم این فرصت به گوینده داده می­‌شود تا آن­ها را اصلاح نماید. کسب مهارت در گوش دادن اینقدر اهمیت دارد که گاهی از آن به عنوان اساسی ترین المان در مجموعه مهارت‌های توسعه فردی یاد می کنند. بسیاری از مشکلات و ناکامی‌ها ریشه در عدم توجه به گوش دادن فعال دارد.
مقالات مرتبط
پاسخ دهید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.قسمتهای مورد نیاز علامت گذاری شده اند *