خشم در کودکان یکی از شایع ترین مشکلات است.دلیل خشم در کودکان این است که نمی توانند درک درستی از محیط اطراف خود داشته باشند . از آنجا که کودک نوپاست، هر چند احساسات او بسیار قوی است اما وسیله کافی برای ابراز ناامیدی را ندارد و همین او را بیش از پیش ناامید کرده و از عصبانیت منفجر می کند. در نهایت او به دیگران حمله کرده با تنها وسیله دفاعی اش به یعنی کتک زدن به کودک دیگر آسیب می رساند.
به طور کلی ناراحتی یک کودک به دلیل جدایی والدین ، بیماری ، مرگ ، تولد خواهر یا برادر، تغییر منزل و یا دیگر اتفاق های مهم زندگی ، اغلب در او پنهان می ماند و با بروز عصبانیت و پرخاشگری به کودک آسیب می رساند. زیرا او احساس می کند مورد آزار و اذیت واقع شده و سعی می کند این احساس را منتقل کند.
اگر کودک لطیفه ای برای مهار کردن موقعیت حاد روحی بگوید و یا کوله پشتی برادرش را پرت کند ، به هر حال این رفتارها به میزان زیادی به الگوی رفتاری خانواده اش بستگی دارد. مخصوصاً این رفتارها در خانواده هایی شایع است که خشم، داد و فریاد و پرخاشگری هایی مثل ” به هم زدن در” در آنها مشاهده می شود. در بیشتر خانواده هایی که در مقابل احساسات ، اتفاقات و هیجانات ناآرام و سرکوبگر هستند، الگوی دیگری وجود دارد. ” الگوی کودکان رفتارهایی است که آنها در اطرافشان می بینند.”
دختری سه ساله دارم. هم سن و سالانش را کتک می زند و با بزرگ تر از خودش بازی می کند. لطفا مرا راهنمایی کنید.
این که فرزند دوست داشتنی ما به کودک دیگری آسیب برساند و او را بزند، شوکه کننده است، به خصوص وقتی که خود ما اصلاً چنین رفتاری در محیط خانه با هیچ فردی نداشته ایم. رفتار پرخاشگرانه بخشی از مراحل رشد کودکان نوپاست، در واقع در این سنین در کنار پیشرفت در زبان و میل شدید به استقلال، کودک هنوز توانایی کامل کنترل احساسات خود از جمله تکانه خشم را ندارد و در نتیجه در موقعیت هایی مانند خستگی، ناکامی، ناامیدی، حتی گرسنگی و تشنگی یا هر احساس مبهم دیگری، عکس العمل فیزیکی و نافرمانی نشان می دهد.
توصیه هایی برای کنترل خشم کودکانتان
به هرحال کیفیت بازی و لذت بردن کودک، مهم تر از سن همبازی اوست. اگر فرزند دلبند شما بدون مشکل خاصی با کودکان 2تا 3سال بزرگ تر از خود، مشغول بازی می شود، جای نگرانی نیست اما می توان برای بازی و ارتباط بهتر با همسالان نیز او را یاری کرد که در ادامه به آن می پردازیم و به این سوال پاسخ می دهیم:«وقتی کودک ما پرخاشگری می کند یا کتک می زند چه باید کرد؟»
به خودتان مسلط باشید:آرام بودن شما در مواقع عصبانیتِ فرزندتان، به آرام کردن او کمک می کند و می تواند الگویی باشد از این که انسان توانایی کنترل احساس های منفی خود را دارد. از بالا بردن صدا و تنبیه متقابل فیزیکی خودداری کنید.
سریع وارد عمل شوید:اجازه دهید فرزند شما بلافاصله متوجه شود رفتارش غیر قابل قبول است، او باید بداند که رفتار منفی عواقبی خواهد داشت. او را از آن محیط دور کنید تا بتواند آرام شود، بازخواست از کودک صرفاً منجر به دلیل تراشی در او خواهد شد.
با کودک راجع به احساسش حرف بزنید:به جای پرسیدن این که «بگو چی شد؟ چرا باز دعوا کردی؟» می توانید باهم تا 20 بشمارید و چند نفس عمیق بکشید و به طور مثال بگویید:«من آروم شدم، تو هم آرومی؟ می تونی بگی چه احساسی داشتی؟» به او راجع به احساسش حق می دهیم، به دنبال یافتن مقصر نیستیم، می خواهیم او بیاموزد که عصبانیت و خشم و راه حل درست کنترل آن چیست. اگر برای حرف زدن بی میل است یا نمی تواند حرف بزند او را تحت فشار قرار ندهید، کنار هم بنشینید و از احساس تان حرف بزنید و همچنین در فرصت مناسب کتاب های داستان کودکانه با موضوع احساسات وکنترل خشم برای او تهیه کنید. کودک بعد از آرام شدن، می تواند به بازی برگردد و برای عذر خواستن از کودکی که او را کتک زده است، تشویقش کنید.
رفتارهای مخالف خشونت را در او تقویت کنید:برای حذف هررفتاری کافی است به رفتار مخالف آن توجه و آن را تحسین و تشویق کنیم. بازی کردن با دیگران، مهربانی و صبوری، جای تشویق و پاداش دارد. به طور مثال بگویید:«خیلی بهت افتخار می کنم که توی صف تاب منتظر می مونی تا نوبتت بشه» یا «تو خیلی مهربونی که عروسکت رو برای بازی به دوستت دادی.»