ترس واکنشی عاطفی، هیجانی و فیزیکی است که هر فردی هنگام روبرو شدن با خطر واقعی، از خود بروز می دهد و احساس امنیت خود را از دست می دهد. این واکنش از بدو تولد دیده می شود و پرهیز از خطر برای کودک زمانی که خیلی شدید نباشد بسیار مفید است.
کودکان هنگام مواجهه با ترس مضطرب می شوند، پس بهتر است چگونه کنار آمدن با این عواطف را به آنها بیاموزید تا در آینده بهتر بتوانند با چنین احساساتی مواجه شوند. در این بخش از نمناک به دانستنی های مهم درباره ترس کودکان خواهیم پرداخت.
ترس در مراحل مختلف سنی
ترس کودک از 6 تا 8 ماهگی آغاز می شود و قبل از یک سالگی طبیعی است اما رفته رفته نوع ترس کودک با سن او تغییر می کند. کودک زیر یک سال از افراد نا آشنا افراد ناآشنا می ترسد و احساس ناراحتی می کند و به مادر می چسبد .
دومین دوره ترس طبیعی، هنگام شروع به راه رفتن کودک است ،در این دوره کودک احساس استقلال می کند و از مادر جدا می شود وهنگام ورود به محیط های تازه و ناشناخته به علت نداشتن تجربه در برخورد با محیط تازه احساس ترس می کند.
محرک های ترسناک مانند صدای جیغ و داد، رعد و برق، هیجانات مثبت و منفی از طرف اطرافیان یا والدین همزمان با حرکت اسباب بازی در کودکان زیر دو سال سبب می شود که کودک شرطی شود و همزمان با حرکت اسباب بازی از آن بترسد. همچنین کودک ممکن است با دیدن ترسیدن سایر بچه های همبازی از آن اسباب بازی، ترس از آن اسباب بازی را از آنان یاد بگیرد.
هنگام استقلال کودک از مادر و راه رفتن او ، ترسیدن هایشان بیشتر می شود و والدینی که نگران ترسیدن کودکانشان هستند، انسان های مضطرب یا وسواسی هستند که به روان شناختی نیاز دارند.
پدر و مادر این بچه ها به جای نگرانی، بهتر است در کنارشان باشند تا بعد از احساس ترس کودک ، او را در آغوش بگیرند و به تدریج کودک را با محرک ترسناک روبرو کنند و به او خوراکی یا اسباب بازی را بدهند.
علل ایجاد ترس در کودکان
از علت های مهم ایجاد ترس در کودکان مشکلاتی مانند اضطراب، ترس از حیوانات، تاریکی و ترس از تنهایی است.
ترس از تاریکی در میان کودکان 7-5 ساله متفاوت بوده و در حال تغییر است ، بیشتر کودکان در این سنین از مرگ می ترسند و سوال هایی درباره مرگ می پرسند. در 7 سالگی و با آغاز دوره دبستان، ترس از مدرسه و پدیده ها و موقعیت های بی خطر در کودکان دیده می شود.
ترس های شدید در کودکان سلامت جسمی و فکری آنها را تهدید می کند و در صورت عدم درمان این ترس ها سبب بروز اختلال های جسمی، فکری و تربیتی در کودک می شوند به طوریکه کودک نمی تواند مناسب از فرصت ها و توانایی هایش استفاده کند. برای درمان و کاهش میزان ترس در کودکان بهتر است نشانه های ترس، علل ایجادکننده و منشاء ترس را بدانیم.
ریشه ترس کودکان
منشاء ترس معقول یا نامعقول کودک را باید در تجارب او جستجو نمود وچنانچه در این بخش از نمناک می خوانید اغلب ترس های کودک از مراحل رشدش تاثیر می پذیرند. مهم ترین علل اساسی ایجاد ترس در کودکان عبارتند از :
1.والدین الگوهای ویژه ای از ترس را به کودکان خود آموزش و منتقل می کنند. (والدین ترسو، کودک ترسو).
2.از علت های ترس کودک از ترس کودک از مراکز بهداشتی و فرآیند درمان ، تهدید کردن کودک برای برقراری نظم و انضباط در خانه است مثلا هنگام گفتن این جمله:«باید قرصت را بخوری وگرنه می میری» یا «اگر غذا نخوری، می گم دکتر آمپولت بزنه».
3.انتظارات و توقعات نامتناسب و افراطی والدین از کودک
4.از علت های ترس کودکان تجربه ها و خاطرات ناگوار و وحشتناک کودک می باشد
5.از علت های ترس کودکان ویژگی های شخصیتی خود کودک، عوامل زیستی، سرشتی و آمادگی های فطری اولیه و داشتن بدنی آسیب پذیر و نحیف می باشد.
دلایل ایجاد ترس در کودکان
6.رشد ناکافی عاطفی و مغزی کودک از دیگر عوامل ترس در کودک است
7.یکی از عوامل ایجاد ترس در کودک داشتن والدین بیش از حد حمایت کننده، محافظه کار و محتاط می باشد.
8.سخت گیر بودن والدین و اعمال تنبیه های شدید می تواند در کودک ترس ایجاد کند.
9.نداشتن برنامه ریزی قبلی و آماده کردن کودک بیمار برای انجام فرآیند درمان موجب بروز ترس در کودک می شود.
10.یکی از عوامل ایجاد ترس در کودک مواجهه با افراد بیگانه، اشیای جدید، صداهای غیرعادی، ناگهانی و بلند و موقعیت ها و مکان های ناآشنا است.
11.جدایی از مادر، خانه، سایر اعضای خانواده و دوستان از دیگر عوامل ایجاد ترس در کودک است.
12.ترس از نقص عضو و صدمات فیزیکی ناشی از بیماری و ترس از مردن موجب بروز ترس در کودک می شود.
ترس کودکان چگونه ایجاد می شود؟
13.ایجاد ترس در کودک به علت پرورش نیافتن کافی قدرت درک کودک در مورد ارتباط زمان و مکان، علت و معلول
14.از عواملی که موجب ترس در کودک می شوند هنگامی است که کودک احساس کند والدین نمی توانند تمام پیشامدهای زندگی را کنترل کنند.
15.تاثیر نامطلوب بعضی فیلم ها، کتاب ها موجب بروز ترس در کودک می شود.
16.ندانسته ها در مورد بیماری و روند درمان موجب بروز ترس در کودک می شود.
17.ترس از گم شدن در مدرسه یا بیمارستان موجب بروز ترس در کودک می شود.
18. دادن پاسخ های اشتباه به سوالات کودک موجب بروز ترس در کودک می شود.
19.ایجاد ترس در کودک به دلیل :نگفتن حقایق به کودک درخصوص مکان هایی مانند مدرسه_بیمارستان که می خواهیم او را ببریم.
22 علامت ترس کودکان
هر علتی ممکن است سبب ترس دائمی کودک گردد و این ترس بر بر جسم و روان اواثر نامطلوب و مضر می گذارد و کودک را غمگین می کند به طوری که کودک علائمی مانند :گوشه گیر، خجول، فاقد قدرت تصمیم گیری و وابسته به سایرین از خود بروز می دهند .
در آینده این کودکان نمی توانند پست های حساس شغلی داشته باشند و از آن ترس دارند و همچنین قادر به حل مشکلات زمان حال نمی باشند . مهم ترین علایم ترس کودکان عبارتند از :
1. فرار از موقعیت ترس آور
2. کمک خواستن
3. چنگ زدن بدن
4. خشک شدن دهان
5. جیغ کشیدن
علائم ترس کودکان را بدانید
6. لرزش اندام
7. پریدن رنگ صورت
8. تنگی نفس و گرفتگی صدا
9. افزایش ضربان قلب
10. عرق کردن
11. احساس خستگی شدید
12. از دست دادن کنترل ادرار
13. تضعیف قدرت اندیشه و تصمیم گیری
14. لکنت زبان15. نگاه های غیرطبیعی
نشانه های ترس کودکان چیست؟
16. گوشه گیری، انزواطلبی و کمرویی
17. اختلال خواب
18. اختلال گوارشی
19. شب ادراری
20. خشم و عصبانیت
21. حسادت
22. ناخن جویدن
6 روش پیشگیری از ترس کودکان
قبل از آنکه کودک در موقعیت ترسناک قرار بگیرد، او را آگاه کنیم:
1.برای برطرف شدن ترس کودک از رعد و برق در یک روز توفانی کودک را به حیاط یا بالکن ببرید و اگر آسمان برق زد، به او بگویید الان صدای بلندی صدای بلندی می آید که نباید از آن بترسی.
2.هنگامی که کودک به علت بیماری مجبور است در بیمارستان بستری شود و می ترسد، قبل از بردن او به بیمارستان او را پیش از مواجه شدن با این موقعیت آماده کنید تا نترسد.
3.هیچگاه به علت ترس کودک از بیماری و مرگ واقعیت ها را از پنهان نکنید و پاسخ کودک خود را بر اساس سطح درک و اعتقادات مذهبی او بدهید . مطابق با سن و شخصیت کودکتان با او درباره بیماری صحبت کنید واجازه دهید او به بیان احساساتش بپردازد.
چگونه از ایجاد ترس در کودکان جلوگیری کنیم؟
4.کودک هنگام روبرو شدن با مرگ یا بیماری شخصی ، احساساتی مانند احساس انکار، ناراحتی، ناامیدی، تقصیر یا ترس را از خود بروز می دهد و او ترس از افتادن این اتفاق برای خود یا افراد وابسته به آن را دارد پس بهتر است اجازه دهید کودک احساس خود را بیان کند و شما به جای انکار احساساتش، به او اطمینان دهید و حمایتش کنید.
5.براساس سن و شخصیت کودک و موقعیت او تصمیم بگیرید که او را به مراسم تشییع جنازه یا تدفین ببرید یا خیر . اعتقاد روانشناسان براین است که حضور کودکان حساس زیر 5 تا 6 سال در مراسم تدفین مناسب نیست.
6.اگر کودک دوست ندارد در مراسماتی مانند ختم یا تشییع شرکت کند ، او را مجبور به شرکت نسازید و به خواست او احترام بگذارید. اما برنامه های مراسم را در قبرستان، مجلس ختم و .. را به کودکتان توضیح دهید و به او بگویید چگونه در این مراسم با چه صحنه هایی روبرو می شوند و چطور عمل می کنند .
