آموزش نظم و انضباط به کودک کار بسیار سخت و نفسگیری است. کودکان برخلاف ظاهر کوچکشان بسیار یکدنده، لجباز و سرکش هستند. در حالی که هنوز برای تنبیه و عواقب جدی رفتار خودشان آماده نشدهاند، بهتر است از روشهای مفید و سازندهای به آنها کمک کنیم تا رفتارشان را مدیریت کنند.
رفتار کودک نوپای معمولی
بیشتر کودکان دو ساله انرژی کمتری دارند. آنها نمیتوانند از دویدن و پریدن تا زمانی که روی زمین بیفتند، دست بردارند. لازم است والدین شیوههای مناسب و سالمی برای ساکت کردن بچهها در نظر بگیرند. کودکان نوپا به راحتی برانگیخته میشوند و به سختی آرام میشوند.
کودکان نوپا با تمام حواس خود، به خصوص حس لامسه خود جهان را تجربه میکنند. البته رشد مهارتهای حرکتی آنها به علاوه طبیعت کنجکاو و پر جنب و جوش و تحریکپذیر آنها، ممکن است آنها را یک کودک دست و پا چلفتی جلوه دهد. بنابراین لازم است که به آنها تعلیم دهید که در لمس کردن اشیا احتیاط کنند. این کودکان همچنین مایلاند که استقلال خودشان را بیان کنند. تعجب نکنید اگر کوچولوی شما با استفاده از تواناییهای گفتاری جدید خود به شما نه میگوید و با استفاده از مهارتهای حرکتی خود از دستتان میگریزد. کودکان نوپا قادر به انجام کارهای بسیاری هستند و تماشای رشد و پرورش آنها بسیار سرگرمکننده و جذاب است.
مشکلات شایع
ممکن است برخی از کودکان دروغ بگویند. آنها معمولا در دفاع از خودشان دروغ میگویند. مثلا زمانی که از آنها سوال میکنید، آیا تو آن شیرینیها را خوردهای؟ آنها در جواب بگویند: نه. در این مواقع کودکان لحن صدا و زبان بدنتان ممکن است طوری باشد که کودک احساس کند کار اشتباهی انجام داده و از ترس، دروغ بگوید.
یادتان باشد که کودکان نوپا از توانایی صحبت کردن مناسبی برخوردار نیستند و برایشان رساندن منظور از طریق صحبت بسیار سخت است. در عوض آنها تمایل دارند برای بیان احساس از زبان بدنشان استفاده کنند. به همین دلیل کودکان زمانی که ناراحت یا عصبانی میشوند، رفتارهایی از روی لجبازی از خودشان نشان میدهند. پرخاشگری هم در کودکان نوپا، شایع است. کودکان قادر به حل صلحآمیز اختلافات خود بین خود و سایر کودکان و متوجه تاثیر انتخابهایشان روی دیگران نیستند. برای همین تعجب نکنید اگر آنها گاهی وسایلی را پرتاب میکنند، گاز میگیرند و به دیگران آسیب میرسانند. چند قانون ساده داشته باشید و مدام این قانونها را اجرا کنید. کودکان نوپا به یادآوریهای مکرر نیاز دارند.
روشهای مفید آموزش نظم و انضباط به کودک
راهنمایی عملی
برای آموزش نظم و انضباط به کودک گفتن اینکه سگ را به آرامی نوازش کن، تاثیر چندانی ندارد. شما باید به طور عملی به کودک نحوه نوازش کردن را نشان دهید. هر بار که کودکتان را عصبانی دیدید، این عمل را تکرار کنید. به مرور او یاد میگیرد که از لمس ملایمتری استفاده کنید.
فرزندتان را از موقعیت خارج کنید
گاهی اوقات کودکان هنوز آمادگی انجام برخی از کارها و قرار گرفتن در برخی از محیطها را ندارند و تلاش شما برای مجبور کردن آنها راه به جایی نمیبرد. برای مثال اگر کودک نوپای شما قادر نیست که رفتار مناسبی از خودش در فروشگاه نشان دهد، ممکن است لازم باشد خیلی سریع خرید خود را تمام کنید یا اگر به حرفهای شما در پارک گوش نکند، ممکن است بخواهید خیلی سریع آنها را از آن محیط خارج کنید.
ستایش رفتار خوب
یکی ازراههای آموزش نظم و انضباط به کودک تشویق و ستایش آنها است. رفتارهای خوب کودکتان را تشویق کنید، تا آنها را تکرار کند. سعی کنید آنها را برای درآوردن بی سر و صدای لباسهایشان یا مرتب کردن اسباببازیهایشان یاری برسانید. تشویق کردن، به آنها انگیزه انجام کارها و داشتن رفتارهای مناسب و پسندیده را میدهد.
نادیده گرفتن اشتباهات جزئی
کودکان نوپا اغلب رفتارهایی برای جلب توجه شما نشان میدهند. اگر به رفتارهای آنها توجه کنید، جیغ و دادها، فریادها و لجبازی آنها تشدید میشود. زیرا واکنش شما باعث تقویت رفتار آنها و تحریک آنها به ادامه آن میکند. گاهی اوقات بهترین کار این است که هیچ واکنشی نشان ندهید. طوری وانمود کنید که انگار کودکتان جیغ و داد نمیزند و به سمت دیگری نگاه کنید. زمانی که آرام شد به او توجه نشان دهید و به سراغش روید و به او بگویید، حالا که آرام شدی، زمانش رسیده که بیرون بروی و بازی کنی.
تمرین انتظار
برای آموزش نظم و انضباط به کودک و تمرین منتظر ماندن در خانه یک اتاق انتظار در نظر بگیرید. فقط اطمینان حاصل کنید که این اتاق برای کودک، امن است. کودک را در اتاق بگذارید و در را ببندید. به ازای سن کودک او را یک دقیقه در وضعیت انتظار قرار دهید. مثلا برای کودک دو ساله، دو دقیقه مناسب است.
پیشگیری از مشکلات آینده
کودکان نوپا بسیار کنجکاو هستند و میخواهند همه چیز را لمس و پرتاب کنند یا بشکنند. منطقی نیست که که انتظار داشته باشید که آنها جلوی دستشان را بگیرند. محیط را طوری مهیا کنید که کودک با آزادی کامل، بازی کند. گوشههای تیز اشیا را پوشش دهید و اشیای شکستنی را از او دور کنید. زمانی که آنها سرگرم کشف دنیای اطراف خود هستند، وقت کمتری را صرف آموزش نظم و انضباط به کودک میکنید.
برنامههای خودتان را برای رفتن به محیطهای اجتماعی با دقت پیگیری کنید. اگر فرزندتان به خوبی تغذیه شده باشد و خوابش کافی باشد، میتوانید با خیال راحت به فروشگاه بروید. کودکان با نگاه کردن به انسانهای اطرافشان یاد میگیرند که چگونه رفتار کنند. به جای اینکه مدام به کودک بگویید که از کلمات لطفا و سپاسگزارم استفاده کند، به کار بردن این کلمات و آموزش نظم و انضباط به کودک را با مدلسازی به او نشان دهید.
دستورالعملهای ارتباطی
کودکان معمولا متوجه توضیحات طولانی شما نخواهند شد. فقط از جملات کوتاه استفاده کنید. مانند ضربه نزن. این کار تو به من آسیب میرساند. به مرور که سن کودکتان بیشتر میشود، میتوانید از توضیحات بیشتر و دقیقتر استفاده کنید. اگر کودک با رفتارهای پرخاشگرانه و خشن خود شما را کلافه میکند، سعی کنید خونسرد باشید و برخوردتان را نسبت به رفتار او مدیریت کنید. زیرا کودک هم از شما یاد میگیرد که احساساتش را سریعتر مدیریت کند.