فصل امتحان برگ آخري هم دارد: کارنامه! راستي شما با کارنامه فرزندتان چگونه برخورد مي‌کنيد؟ اگر او نمره‌هاي خوبي گرفته باشد او را تشويق و اگر نمره‌هاي خوبي نگرفته باشد او را سرزنش مي‌کنيد؟
اما بايد بدانيد که برخورد غلط شما مي‌تواند او را نااميد و يا از آن طرف، آن‌قدر مغرور کند که در هر دو صورت، شما را به دردسر بيندازد. پس چه بايد کرد؟ …
دريافت کارنامه تحصيلي معمولا براي دانش‌آموزان و والدين آنها با اضطراب و دلهره همراه است و اين استرس در ميان دانش‌آموزاني که به هردليل امتحان خود را باموفقيت برگزار نکردند، بيشتر ديده مي‌شود.
در مرحله اول دانش‌آموزان را به دو دسته تقسيم مي‌کنيم:
گروه دانش‌آموزان موفق و گروهي که در امتحانات موفق نبوده‌اند. با شما رفتاري که بايد پيش بگيريم را دوره مي‌کنيم:
● برخورد با دانش‌آموز موفق
در برخورد با دانش‌آموز موفق بايد اين نکته‌ها را حتما به خاطر بسپاريم:
▪ نتايج امتحانات را در درجه اول ناشي از تلاش و کوشش خودشان بدانيم و اگر در رسيدن به موفقيت با او همکاري و کمک کرده‌ايم به آن اعتنايي نکنيم و صراحتا گوشزد کنيم که فعاليت، توکل و تلاش او به نتيجه خوب امتحان منجر شده است.
▪ در پيروزي‌ها بايد سعي کنيم که علل موفقيت او را مشخص کنيم تا بداند اسباب و علل پيروزي او چه چيزهايي بوده و سپس با تاکيد بر آنها زمينه رشد شخصيتي وي را در تمام ابعاد فراهم کنيم.
▪ والدين بايد طوري عمل کنند تا دانش‌آموزان بدانند که با گرفتن نمرات درخشان و کارنامه قبولي کار تمام نشده بلکه بايد خود را براي مراحل بعدي آماده کنند بنابراين بعد از دريافت کارنامه قبولي و استراحت و تفريح مختصر، بايد به آنان کمک کنيم تا برنامه‌اي براي خود تنظيم کنند و به فعاليت‌هاي خود در زمينه دانش‌افزايي ادامه دهند.
▪ اگر فرزندان متعددي داريد و يکي از آنان با نمرات بالايي درخشيده است نبايد آنان را با يکديگر مقايسه کنيم و از همه مهم‌تر نبايد طوري رفتار کنيم که فرزند موفق احساس خودبزرگ بيني و غرور کند و فرزندان ديگر احساس حقارت کنند بلکه رفتار ما بايد به نحوي باشد که ساير فرزندان تشويق شوند که در حد توان‌شان تلاش و کوشش کنند.
● برخورد با دانش‌آموزان ناموفق
قبول داريم هنگامي‌که کودک با گلوي پر از بغض و چشمان پر از اشک و شايد هم بي‌قرار و عصبي پا به خانه مي‌گذارد مشکل‌ترين لحظه‌هاي پدر و مادر آغاز مي‌شود. والدين احساس مي‌کنند که کودکشان يک سال عمر خود را همراه با مخارج سنگيني که پدر و مادر براي او صرف کرده‌اند از دست داده اما بايد بپذيرند که اين لحظات از مهم‌ترين و حساس‌ترين زمان زندگي آنان است و رفتار و عکس‌العمل شما به عنوان پدر و مادر مي‌تواند مساله‌آفرين و سرنوشت‌ساز باشد.
بعضي از والدين ممکن است در اين موقعيت فرزندانشان را طرد مي کنند و با دادن القاب نامناسبي آن ها تنبيه کنند اما اين تنبيه‌ها هر چند که موجب تخليه غيراصولي بعضي از والدين است ولي تجربه نشان داده که براي کودکان و نوجوانان خونسردي به جاي تلاش بيشتر، عقب‌افتادگي تحصيلي، فرار از مدرسه، ترک‌تحصيل، ايجاد يأس و نااميدي، عصيان و نافرماني را به بار مي‌آورد. پس قبل از هر چيز خود را از اين گونه رفتار پاک کنيد البته اگر به آينده فرزند خود واقعا اميدواريد.
●راهکارهاي ديگر
بدون شک همه دانش‌آموزان در امتحانات نتايج دلخواه و مناسب را بدست نمي- آورند و علت اين مساله نيز به عوامل مختلفي بستگي دارد. ويژگي‌هاي فردي دانش‌آموز، عوامل آموزشگاهي، خانوادگي و اجتماعي مي‌تواند در نحوه نتيجه‌گيري دانش‌آموز موثر باشد اما برخي از والدين بدون توجه به اين مسايل، نتايج ضعيف درسي فرزندان خود را بر نمي‌تابند و پس از اطلاع از نمرات ضعيف فرزند خود، به آنها برچسب‌هاي ناروايي مي‌زنند. زدن برچسب نه تنها هيچ کمکي براي پيشرفت تحصيلي دانش‌آموز نمي‌کند بلکه در اغلب موارد دانش‌آموز را از اشتياق ادامه تحصيل و کسب موفقيت درسي هم باز مي‌دارد.
کم کم صدور کارنامه‌هاي دانش‌آموزان آغاز مي‌شود و باتوجه به سنين دانش‌آموزان ، نحوه برخورد با نتايج تحصيلي اين گونه دانش‌آموزان ضروري به نظر مي‌رسد. يک برخورد نامناسب مي‌تواند همه تلاش‌هاي والدين، معلمان و مسوولان مدرسه را باناکامي روبه‌رو کند و به يقين اين نتيجه مورد نظر هيچ يک از عوامل ياد شده نيست. کارشناسان تربيتي به خانواده‌ها توصيه مي‌کنند که هنگام دريافت کارنامه دانش‌آموزان و اطلاع از نمرات ضعيف فرزندان خود، مواظب روح و روان آنها باشند و از سخت‌گيري و بي‌احترامي نسبت به آنها پرهيز کنند.
* مواظب شخصيت فرزند خود باشيد. به او برچسب‌هايي نظير تنبل و غيره نزنيد بلکه با تاکيد بر نقاط مثبتش در وي انگيزه فعاليت ايجاد کنيد.
* در هنگام دريافت کارنامه، بهتر است او را در موقعيت‌هايي قرار دهيم که فعاليت‌هايش توام با موفقيت و تجربه‌هاي شيرين باشد.
* همواره سعي کنيد توانمندي‌هاي او را مد نظر قراردهيد نه ضعف‌هاي او را.
* به تفاوت‌هاي فردي فرزندتان توجه کنيد، مبادا او را با ديگران مقايسه کنيد بلکه تنها مي‌توانيد نمرات او را با يکديگر مقايسه کنيد.
* توقع و انتظار از فرزندتان در حد توانايي‌هايي او باشد.
* وقتي نمرات فرزندتان ضعيف است تنها او را مقصر ندانيد و اين پرسش‌ها را از خود بپرسيد که آيا الگوي تلاش و جديت براي او بوده‌ايد؟ آيا جريان تحصيل او را پيگيري کرده‌ايد؟ آيا محيط خانه براي درس خواندن آماده بود؟ آيا دوستان او را مي‌شناسيد؟ و آيا ضعف جسماني و بيماري نداشت؟
* چنانچه نمره خوب يا نسبتا خوب در کارنامه وجود دارد به آن اشاره کنيد. اگر همه نمرات درسطح پايين است باز مي‌توانيد از نمرات ديگر بالاتر اشاره کنيد و سپس علت ضعيف بودن نمرات را از فرزند خود جويا شويد و به به فرزندتان بگوييد چه کمکي از دست ما بر مي‌آيد.
* با يکديگر همه راه‌هاي ممکن را بررسي کنيد و به او اطمينان دهيد که شما حامي او هستيد، او را دوست داريد. * اگر بعداز بررسي علل، درصدد رفع ضعف خود است، تا آن‌جا که امکان دارد شرايط فعاليت را براي او آماده کنيد و به فرزند خود قوت قلب دهيد و متذکر شويد که هنوز دير نشده‌است.
* با نگاه دقيق به کارنامه نمرات درس‌هاي مختلف را با ميانگين درس‌هاي کلاس مقايسه کنيد و نمرات خوب و خوب‌تر را مورد توجه قرار دهيد و براي تلاشي که در کسب آنها صورت گرفته وي را تحسين کنيد.
* با کمک و تمايل فرزند خود،برنامه‌اي براي آمادگي و مرور درس‌هاي تجديدي براي او تنظيم‌کنيد تا دانش‌آموز از هم‌اکنون به فکر امتحانات مجدد (شهريور ماه) باشد.
* عدم موفقيت دانش‌آموز در درس‌ها نبايد سبب محروميت اواز تفريح، مسافرت، گردش با دوستان و استراحت شود بلکه بايد براي همه کارهاي او برنامه‌ريزي کرد زيرا فرزند شما به همه آنها نياز دارد.
* فراموش نکنيم که دانش‌آموز ناموفق نيز مانند ساير دانش‌آموزان حدود ۹ ماه تلاش کرد و براي موفقيت در امتحانات و ورود به سال تحصيلي آينده، نياز به گردش و تفريح و استراحت کافي دارد.
* بامشاورمدرسه نيز مشورت کنيد تا شمارا در پيداکردن بهترين راه‌حل و علت مشکل ياري کند.
● رفتار درست چيست؟
دسته ديگري از والدين هنگام روبه‌رو شدن با نتايج بد امتحانات فرزندانشان با خويشتن‌داري و حوصله و متانت رفتار مي‌کنند. آنان به جاي پرخاشگري و تنبيه، با فرزندانشان به تجزيه و تحليل نتايج امتحانات مي‌پردازند و به عبارت ديگر به علل شکست فکر مي‌کنند و نسبت به رفع عوامل شکست اقدام مي‌کنند. اگر هم که شما همه راهاي درست را رفته‌ايد و به نتيجه نرسيده‌ايد بهتر است حتما با يک مشاور تحصيلي مشورت کنيد.اين راه هم از نگراني‌هاي شما کم مي‌کند و هم مي‌تواند عملکردي پيشگيرانه از رفتار نادرست شما و فرزندتان در آينده باشد.
گذشته از تمام مواردي که گفته شد زماني که کارنامه فرزندتان به دست شما مي‌رسد حتما اين موارد را مرور کنيد:
▪ آيا فرزند شما در مقايسه با ديگران ضعيف است و يا اينکه در خواندن درس تنبلي مي‌کند؟
▪ آيا او بيماري جسمي مثل ضعف بينايي و شنوايي ندارد؟ علل روحي و رواني مانند اضطراب، افسردگي، ترس و نداشتن اعتماد به نفس در او وجود ندارد؟
▪ محيط خانه براي درس خواندن ويژگي‌هاي لازم را دارد يا پر از آشوب، اختلاف خانوادگي و مسافرت و مهماني است؟
▪ آيا نظارت شما بر کار او در طول سال تحصيلي به علت پرمشغله بودن به فراموشي سپرده نشده است؟
▪ درخصوص علت ضعيف بودن نتيجه امتحان حتما با خود دانش‌آموز صحبت کنيد و نظر او را بخواهيد و او را وادار به چاره‌انديشي و تصميم‌گيري کنيد تا حاضر شود فعالانه براي رفع نواقص خود بکوشد.
▪ پس از مشخص شدن علت يا علل بايد براي جبران عقب‌افتادگي تحصيلي او برنامه‌ريزي کرده و سپس بر اجراي برنامه‌‌هاي تعيين شده دقيقا نظارت کنيد.
