بیش فعالی که به اختصار ADHD خوانده می شود نوعی اختلال شایع است که حدود هشت تا 10 درصد کودکان را مبتلا می کند. این بیماری در پسران شایعتر از دختران است که هنوز دلیل اصلی آن مشخص نشده است.
ویژگی های اولیه بیش فعالی از سال های اولیه رشد یعنی قبل از ورود به مدرسه شروع می شود. بیش فعالی دارای ویژگی های بارزی است که شامل پرتحرکی، کمبود توجه و تمرکز، بروز اعمال ناگهانی و غیرقابل پیش بینی می شود.
اختلال بیش فعالی – نقص توجه، معمولا زمانی که بچه ها به مهد کودک یا مدرسه می روند به خوبی خود را نشان می دهد که ضروری است پس از تشخیص، بی درنگ تحت درمان قرار گیرند.
بدترین تنبیه برای کودک بیش فعال، این است که از او بخواهید کاری انجام دهد که نیاز به توجه و تمرکز داشته باشد؛ مثلا به او بگویید بیا با هم این مسئله ریاضی را حل کنیم. در این حالت معمولا کودک حاضر است هر کار دیگری بکند، به غیر از تمرکز روی آن مسئله ریاضی.
کودک و نوجوانان بیش فعال معمولا یک بازی یا یک فعالیت را تا آخر به سرانجام نمی رساند و در نیمه راه رها می کند اما به هر حال کودکان در سن مدرسه، برای یادگیری درس های خود و انجام تکالیف شان، نیازمند حدی از توجه و تمرکز هستند و اگر کودک نتواند توجه و تمرکز خود را کنترل کند،در یادگیری و انجام تکالیف خواندن، نوشتن و ریاضی دچار مشکل می شود.
بازی با لیوان آب
یک لیوان آب سرخالی به کودک می دهیم و از او می خواهیم مسافت حدود یک متر را با این لیوان برود و برگردد و مواظب باشد که آب از لیوان نریزد. این بازی تمرکز و برقراری حفظ تعادل بین دست و پا و چشم کودک مان را قوی می کند و باعث می شود که نوشتن از روی کتاب برای کودک آسان شود. بعد از چند روز، به یک مرحله سخت تر می رویم و از کودک می خواهیم که با همان لیوان آب از سه یا چهار پله بالا و پایین برود.
بازی با برگ کاغذ
برای افزایش تمرکز در خوب گوش دادن و نوشتن دیکته، در کودکانی که این اختلال را دارند، می توانیم از یک بازی استفاده کنیم؛ به این ترتیب که یک برگه کاغذ جلوی دهان مان می گیریم و کلمه ای را به آرامی می گوییم و از کودک بخواهیم آن کلمه را به ما بگوید. دلیل کاغذ گرفتن جلوی دهان، جلوگیری از لب خوانی کودک است. اگر لب خوانی کند، دیگر توجه و دقتی به خوب گوش دادن نمی کند.کودک باید از ساختار شنیداری خود کمک بگیرد و توجه کند تا بتواند کلمه شما را تشخیص دهد. اگر تا چند بار نتوانست کلمه را تکرار کند، کمی تُن صدای خود را بالاتر ببرید. پس از گذشت چند روز از بازی، می توانید تعداد کلمات را بیشتر کنید و تا پنج کلمه برسانید.
مرحله بعدی این است که از کودک بخواهید که کلمات را به طور منظم به شما بگوید. (برای نمونه، شما می گویید میز و بعد از گفتن کودک می گویید دیوار و کودک باید بگوید میز، دیوار و همینطور تا کلمه پنجم.)
راه رفتن روی جدول
با کودک خود به کوچه بروید و از او بخواهید مسافتی را روی جدول کنار کوچه یا خیابان راه برود و دست های خود را باز نگه دارد؛ این بازی کمک زیادی به حفظ تعادل بدن و تمرکز او دارد.
بازی فوت کردن شمع
از کودک می خواهیم شمعی را که روشن کرده ایم فوت کند، بدون خاموش شدن شعله، یعنی فقط شعله شمع حرکت کند ولی خاموش نشود. این بازی هم ممکن است مثل بازی های دیگر برای بچه ها سخت باشد ولی کودک شما با تمرین و تشویق موفق به انجامش می شود.
بازی با توپ تخم مرغی
یک توپ تخم مرغی را روی میزی به طول تقریبا یک متر بگذارید. خود شما در یک طرف میز و کودک تان سمت دیگر میز بنشینید و این توپ را با کمک فوت کردن به سمت مقابل هدایت کنید؛ طوری که توپ به جای دیگری نرود و اگر هم رفت، با کمک فوت آن را به مسیر درستش برگردانید.
این بازی ها برخلاف ظاهر ساده ای که دارند، برای بچه هایی که دچار بیش فعالی نقص توجه اند، خیلی سخت است، چرا که این بازی ها تاثیر مستقیمی روی مغز بچه ها می گذارند و باعث ایجاد تمرکز و تقویت حافظه و دقت آنها می شوند.
معمولا بچه ها خیلی زود از انجام این بازی ها خسته می شوند که این خستگی را می توانیم با شاد کردن محیط بازی و فشار نیاوردن به کودک کمتر کنیم. ممکن است کودک وقتی می خواهد برای اولین بار این بازی ها را انجام دهد، متوجه توضیحات شما نشود و حوصله اش سر برود و اشتیاقی به بازی پیدا نکند.در این شرایط بهتر است شما اول این بازی را انجام دهید تا برای کودک قابل فهم شود. می توانیم از فرزندان دیگر در خانه یا دوستانِ کودک مان یاری بگیریم و به صورت نوبتی این بازی ها را انجام دهیم.
