والدین می‌توانند شجاعت را، به همراه مهربانی و همدلی، به کودک آموزش دهند. هرگاه صحبت از شجاعت می‌شود، بیشتر افراد آن را با قلدری و زورگویی اشتباه می‌گیرند، اما می‌توان با استفاده از آموزش‌های صحیح و با عشق و محبت به کودک کمک کرد شجاعت، همدلی و مهربانی را تجربه کند. شاید گاهی دانستن علت ترس کودک و اینکه دقیقا چه موقعیتی باعث ایجاد حس ترس و نگرانی در او می‌شود سخت باشد. بعضی بچه‌ها از سگ یا حیوانات دیگر می‌ترسند و برخی دیگر با قرار گرفتن در محیطی جدید مانند مدرسه یا ورزشگاه دچار استرس و ترس شدید می‌شوند.
با کودک همدلی کنید
مواجهه کودک با ترس‌ها قواعد و اصولی دارد. باید بدانید ترس‌ها در هر کودکی با دیگری متفاوت است و هر کودکی، نسبت به یک موضوع خاص، عکس‌العمل متفاوتی از خود نشان می‌دهد. مهم‌ترین نکته برای تجربه شجاعت در کودک شناخت راه‌حل‌های هوشمندانه و اصولی برخورد با این ترس‌هاست. یکی از بهترین راه‌های برخورد اصولی با ترس در کودکان «همدلی» کردن با آن‌هاست. هرگز به حال کودک تاسف نخورید و برای او دلسوزی نکنید، کودکان خیلی خوب تفاوت همدلی و دلسوزی را می‌فهمند.
برای برخورد صحیح و انتخاب روش تربیتی مناسب، بهتر است ابتدا کودک و خلق و خویش را شناسایی کنید، کودکان با یکدیگر متفاوت‌اند، بعضی از آن‌ها بسیار محافظه‌کار و محتاط‌اند و بعضی دیگر ریسک‌پذیر و شجاع‌اند. ترس کودک ممکن است با ترس‌های شما یکسان باشد و همین نکته کمکتان می‌کند بدانید چگونه با ترس‌های کودک برخورد کنید.
کودک را به تدریج با ترس هایش مواجه کنید
در بعضی از نظریه‌های روانشناسی، مواجهه مستقیم با ترس یکی از روش‌های مقابله با آن عنوان شده است. اما این روش درست نیست و گاهی نتیجه‌ای کاملا برعکس دارد و باعث تشدید ترس می‌شود، تا حدی که گاهی، حتی در سنین بزرگسالی نیز، با آن‌ها می‌ماند. مجبور کردن کودک به روبه‌رو شدن با ترس‌ها فقط باعث ایجاد موقعیت ناخوشایند و استرس‌‌زا برای او می‌شود.
اگر می‌خواهید کودک را با ترس‌هایش روبه‌رو کنید، بهتر است برنامه‌ریزی‌شده و به‌تدریج این کار را انجام دهید. برای مثال، اگر کودک از بازی‌های دسته‌جمعی مثل بسکتبال واهمه دارد، می‌توانید ابتدا با او درباره بسکتبال صحبت کنید، برایش فیلم‌هایی در این‌باره بگذارید و گاهی درباره رفتن به زمین ورزش یا بازی در حیاط خانه صحبت کنید و کم‌کم او را به موضوع علاقه‌مند کنید. در صورتی که به این موضوع علاقه نشان داد، می‌توانید یک‌بار برای دیدن بازی با هم به سالن ورزشی بروید تا ببینید، با قرار گرفتن در موقعیت، چه واکنشی نشان می‌دهد و سپس، براساس واکنش کودک، درباره اقدامات بعدی تصمیم بگیرید.
با کودک درباره ترس هایش گفتگو کنید
اغلب والدین تصور می‌کنند یکی از راه‌های مقابله با ترس در کودک این است که او را مجبور کنند از ترس‌هایش صحبت کند. اغلب، فشار آوردن به کودک برای حرف زدن از ترس‌هایش باعث می‌شود احساس ناخوشایندی داشته باشد. اجبار کودک به صحبت از ترس‌هایش نه تنها راه بدی برای تربیت فرزند شجاع و تقویت حس شجاعت در اوست، بلکه باعث می‌شود کودک در شرایطی قرار بگیرد که برای آن آماده نیست.
اگر کودک درباره ترس‌هایش صحبت کرد، هرگز بزرگنمایی نکنید، برای مثال نگویید: «اگه با ترست مقابله نکنی، بزرگ‌تر و بدتر می‌شه» یا هرگز ترس کودک را کوچک و بی‌اهمیت جلوه ندهید، برای مثال نگویید: «این که چیزی نیست و ترس نداره» با این کار، کودک احساس می‌کند با او همدل نیستید و درکش نمی‌کنید.
ترس اجتماعی در کودکان را بشناسید
دانستن علت ترس کودک و نشان دادن عکس‌العمل متناسب با آن بسیار مهم است. برای مثال، اگر کودک از سگ بترسد، احتمال اینکه والدینش او را با تعداد زیادی سگ روبه‌رو کنند تا به اصطلاح با ترسش روبه‌رو شود بسیار کم است.
ترس‌های کودکان فقط محدود به ترس از تاریکی یا حیوانات نیست، بلکه ممکن است کودک از بودن در محیط‌های اجتماعی و جمع‌ها مضطرب شود یا بترسد. به این دسته از ترس‌ها «ترس اجتماعی» می‌گویند. در چنین حالتی، کودکان از روبه‌رو شدن با هر موقعیت اجتماعی یا جایی که جمعیت نسبتا زیادی وجود داشته باشد اجتناب می‌کنند و دچار اضطراب می‌شوند. در صورتی که به این نوع ترس توجه نشود، ممکن است به مشکلات بزرگ‌تری مثل اضطراب اجتماعی و ترس از شکست تبدیل شود. بنابراین، بهتر است برای درمان ترس اجتماعی از متخصص یا روانشناس کمک بگیرید.
البته در این نوع ترس نیز، دانستن علت آن بسیار مهم و کمک‌کننده است، برای مثال، اگر کودک از رفتن به جشن تولد اجتناب می‌کند، گفتن این جمله که «برو ببین چقدر بهت خوش می‌گذره» کمکی به ترس کودک نمی‌کند. شاید در جشن تولد کودک، زورگویی حضور دارد یا کودک واهمه دارد کاری کند که خجالت بکشد. در هر صورت، دانستن علت ترس به شما و کودک کمک می‌کند اقدامی درست و مناسب انجام دهید.
به کودک کمک کنید شجاعت را تجربه کند
۱. با او همدلی کنید و از دید او به موضوع نگاه کنید تا احساسش را درک کنید؛
۲. به کودک پیشنهادهای متعدد ارائه دهید و ترس را به قسمتهای کوچک قابل کنترل تقسیم کنید؛
۳. ترس کودک را بی‌اهمیت جلوه ندهید. با نادیده گرفتن ترس کودک، سعی در افزایش شجاعت او نداشته باشید؛
۴. سعی نکنید درباره مزایا و اهمیت شجاعت برای کودک سخنرانی کنید، برعکس، در مقابل ترس کودک بسیار صبور باشید؛
۵. با توجه به شرایط و موقعیت ایجادشده، به کودک پیشنهادهای مناسب ارائه دهید و سعی کنید محیط و شرایط را برای کودک به گونه‌ای مناسب سازماندهی کنید؛
۶. وقتی کودک از چیزی می‌ترسد، خیلی بیشتر باید مراقب رفتار و کنترل خشم خود باشید. اگر کودک از چیزهای زیادی می‌ترسد، به جای عصبانی شدن، بهتر است با او همدلی کنید. اگر کودک بداند ترسیدنش باعث عصبانیت شما می‌شود، آن را از شما پنهان خواهد کرد و به این ترتیب، هرگز ترس‌های او درمان نخواهد شد و در بزرگسالی، تاثیر بسزایی در عزت نفس او خواهد داشت.
نقش والدین در تربیت فرزند شجاع اساسی است
برای اینکه کودک به‌درستی با ترس‌هایش مواجه شود، والدین باید بتوانند سرخوردگی و عصبانیت خود را، در مواجهه با ترس‌های کودک، به‌خصوص وقتی از شرکت در فعالیت‌های بی‌ضرر می‌ترسد، کنترل کنند. اگر والدین شناخت کافی از ترس کودک و نحوه برخورد با آن نداشته باشند، کودک را به‌اجبار در موقعیتی قرار می‌دهند که در آن راحت نیست یا از آن می‌ترسد و این باعث می‌شود شرایط بدتر از گذشته شود.
برای جلوگیری از چنین اتفاقی، بهتر است والدین خشم و ناراحتی خود را کنترل کنند. برای همدلی و همراهی بیشتر با کودک، می‌توانید از ترس‌های خود و راه‌هایی که توانستید بر آن ترس‌ها غلبه کنید صحبت کنید و به او بگویید هنوز هم، به عنوان یک بزرگسال، ترس‌هایی دارید و راه‌های مقابله با آن را برای کودک توضیح دهید. صحبت درباره تجربه‌های مشترک با کودک نه تنها راهی مناسب برای کمک به کودک در مقابله با ترس‌هایش است، بلکه باعث همدلی و صمیمت بیشتر با او می‌شود.
صداقت و محبت بر تربیت کودک تاثیر عمیقی دارد
براساس نظر متخصصان و روانشناسان کودک، صداقت و صحبت از تجربه‌هایی که درباره ترس داشته‌اید کمک زیادی به کودک برای مقابله با ترسش می‌کند. می‌توانید به کودک بگویید شما هم چنین تجربه‌ای را داشته‌اید، گفتن این حرف باعث می‌شود او حس کند در این راه تنها نیست. وقتی درباره راه‌های مقابله با ترس‌هایتان صحبت می‌کنید، کودک تشویق می‌شود آن روش‌ها را امتحان کند و راحت‌تر از گذشته، درباره ترس‌هایش با شما صحبت کند.
نکته دیگری که باید به آن دقت کنید این است که کودک را به خود وابسته نکنید. بهتر است کودک را، از نظر ذهنی و جسمی، تشویق کنید تا بتواند خودش با ترسش روبه‌رو شود. نقش یک پشتیبان و راهنما را برای او داشته باشید و نگذارید برای هر چیزی به شما تکیه کند. اجازه دهید در برخی موقعیت‌ها، که می‌دانید می‌تواند به‌تنهایی از پس آن بربیاید، قرار گیرد و بعد از آن، اجازه دهید درباره این تجربه با شما صحبت کند.
بهتر است به کودک اجازه دهید بعضی مواقع با سعی و خطا راه‌حل‌ها را پیدا کند، این کار سبب رشد عزت نفس کودک نیز می‌شود. اگر کودک فکر کند در هر شرایطی شما هستید و کارهایش را انجام می‌دهید و نیازهایش را برطرف می‌کنید، برای همیشه فردی وابسته خواهد بود. نقش والدین در زندگی کودک حمایت و راهنمایی کردن است. والدین باید اجازه دهند مهارت‌های فردی و اجتماعی کودک رشد کند و بتواند اعتماد به نفس و عزت نفس کسب کند.
کلام آخر
کمک به کودک برای مواجهه با ترس‌هایش و تجربه حس شجاعت چالشی است که اغلب والدین آن را تجربه می‌کنند. بهتر است بدانید مواجهه مستقیم کودک با شرایطی که از آن واهمه دارد باعث ترس بیشتر، ناامیدی و خجالت می‌شود و حتی گاهی تاثیر بسیار بدی در آینده و عزت نفس او خواهد داشت.
عشق ورزیدن و همدلی با کودک و مهم‌تر از همه، صحبت کردن با او یکی از بهترین راه‌های تشویق کودک و پیدا کردن راه‌حل برای کمک به او برای مقابله با ترسش و تربیت فرزند شجاع است.
گاهی فرایند مقابله با ترس کودک بسیار کند و وقت‌گیر است، اما بهتر است در این راه صبور باشید و هر جا احساس کردید به کمک نیاز دارید، حتما از روانشناس کمک بگیرید. والدین همیشه خواهان بهترین‌ها برای کودک هستند و ممکن است، با محافظت و مراقبت بیش از اندازه، شرایط را بدتر کنند و اجازه ندهند کودک با ترسش مقابله کند که این کار هم بسیار اشتباه است. به گفته روانشناسان، بهتر است، با توجه به شناختی که از محیط و کودک دارید، به خود او اجازه دهید با چالش‌های مختلف در زندگی روبه‌رو شود و مشکلات را حل کند و در این راه، فقط او را همراهی و تشویق کنید.
اگر شما هم، در زمینه مقابله کودک با ترس‌ها و تربیت فرزند شجاع دانش یا تجربه‌ای دارید، حتما در قسمت نظرات یا شبکه‌های اجتماعی کودکت، آن‌ها را با والدین دیگر به اشتراک بگذارید.
