سلامت روانی کودکان
یکی از وظایف والدین بررسی منظم سلامت جسمی و روانی کودکان است ، غذاهای سالم و مغذی را برای حفظ سلامت آنها تهیه نمایند . دراینجا این سوال مطرح می شود که چگونه باید از سلامت روانی کودکان مراقبت کرد؟
سلامت روانی فرزند به اندازه سلامت جسمی او بسیار مهم است بخصوص وقتی که موضوع رفتار و تحصیلات او به بحث کشیده می شود. آمار مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها نشان می دهد که یک پنجم کودکان سالانه یک اختلال روانی را تجربه می کنند. درحالیکه همه مشکلات روانی قابل پیشگیری نیست اما می توان با انجام برخی اقدامات، حتی الامکان به حفظ سلامت روانی کودکان کمک کرد.
والدین و مراقبت از سلامت روانی:
یکی از بهترین اقدامات برای حفظ سلامت روانی کودکان این است که والدین نیز از سلامت روانیشان مراقبت و محافظت کنند. والدین نه تنها باید عاداتی که موجب بهبود سلامت روانی می شود را ترویج دهند بلکه باید محیط سالمی را برای فرزندشان مهیا کنند. زمانی که والدین مشکلات روانیشان را حل و برطرف نمی کنند، احتمال ابتلای فرزندان به مشکلات روانی بیشتر است و زمانی که هردو والد درگیر مشکلات روانی باشند، کودکان بیشتر در معرض خطر ابتلا به مشکلات روانی قرار می گیرند.
عدم درمان مشکلات روانی والدین می تواند زندگی خانوادگی را غیرقابل پیشبینی نماید و بر توانایی والدین به منظم کردن فرزندان و تحت فشار قرار دادن رابطه زوجین تاثیر بگذارد. برخی کارها و اقدامات موجب بهبود سلامت روانی فرزند می شود.
چنانچه درگیر مشکلات روانی هستید، درمان را آغاز کنید. تحقیقات نشان می دهد که وقتی والدین برای رفع مشکلات روانیشان تحت درمان قرار می گیرند، علایم مشکلات روانی کودکان بهبود می یابد.
جلب اعتماد:
رابطه فرزند با والدین نقش بسزایی در سلامت روانی فرزند دارد. احساس امنیت با اعتماد بین والدین و فرزند شکل می گیرد. این بدین معناست که والدین باید به فرزندشان اطمینان دهند که قصد برآورده کردن نیازهای جسمی و هیجانی او را دارند. این نیازها شامل رفع گرسنگی، تشنگی، حفاظت او از سرما یا گرما و ترس و غم و ناراحتی است.
والدین باید به قول و وعده هایی که به فرزندشان می دهند، وفادار و پایبند باشند. از بین بردن تهدیدات، عمل کردن به وعده ها و مراقبت از فرزند موجب جلب اعتماد بین والدین و فرزند می شود.
تقویت روابط سالم با اطرافیان:
رابطه والدین با فرزند یک رابطه مهم و حیاتی است اما وجود این رابطه به تنهایی اهمیت ندارد. فرزند با داشتن سلامت روانی می تواند روابط متعددی با سایر اعضای خانواده از جمله پدربزرگ و مادربزرگ، اقوام، خویشان و دوستان و همسایگان داشته باشد.
حتی اگر والدینی که دوست دارند اوقات فراغت و تنهایی را با فرزندشان سپری کنند، باید به آنها فرصت دهند تا با اطرافیان ارتباط برقرار کنند. بنابراین به فرزندتان اجازه دهید تا در کنار بزرگترها یا اقوام و خویشان و یا همسالان بخوابند.
اوقات بازی فرزندتان را با همسالان، همسایگان و یا دوستانش تعیین و تنظیم کنید. بیاد داشته باشید که شما نیز بهترین دوست دوران کودکی برایتان مهم بود. این رابطه می تواند سلامت روانی فرزندتان را تغییر دهد.
سازگار و هماهنگ باشید:
اهمیت هماهنگی و سازگاری موضوعی است که نمی توان در آن اغراق کرد. کودکان یک محیط قابل پیشبینی را کشف می کنند و می دانند که فعالیت و اقدام بعدی آنها چیست و با چه کسی باید اوقاتشان را سپری کنند و نتایج و پیامدهای قانون شکنی و مزیت انجام رفتارهای خوب چیست.
نقل مکان کردن به یک شهر جدید، طلاق والدین، بی نظمی و آشفتگی و تغییرات شدید می تواند کار را برای کودکان سخت کند. در چنین شرایطی کودکان معمولا کناره گیری می کنند، دچار اضطراب و تشویش می شوند و یا با احساساتشان درگیر شده و آنها را به نمایش در می آورند.
یک برنامه روزمره تهیه کنید، فرزندتان را با برنامه ها و روش های منظم سازگار و هماهنگ کنید و با آنچه قصد دارد در زندگی روزمره انجام دهد، آشنا کنید.
آموزش روش های مدیریت استرس به فرزندان:
درحالیکه حفاظت فرزند از حوادث تروما اهمیت بسزایی دارد و این بهترین کاری است که والدین می توانند انجام دهند، اما تروما می تواند موجب تشدید مشکلات روانی شود لذا والدین نمی توانند فرزندشان را از تجربه ی استرس دور کنند زیرا استرس بخشی از زندگی است.
مخالفت با دوستان، کناره گیری از تیم ورزش و عدم انجام تکالیف درسی از جمله مواردی است که گاهی اوقات برای فرزندان اتفاق می افتد. بنابراین مهارت های لازم برای مقابله با این شرایط را به فرزندتان بیاموزید.
درحالیکه یک فرزند ممکن است با نوشتن از استرس رهایی یابد اما فرزند دیگر ممکن است با قرار گرفتن در کنار دوستانش به آرامش برسد. بنابراین کارهایی که فرزندتان می تواند برای حفظ آرامش و دوری از استرس انجام دهد را شناسایی کنید و او را در شرایط سخت و دشوار به انجام این کارها تشویق نمایید.
شکل گیری و ترویج عادات سالم:
داشتن یک رژیم غذایی سالم، خواب کافی و ورزش و تحرک نه تنها برای حفظ سلامت جسمی بلکه برای حفظ سلامت روانی فرزندتان نیز ضروری است. بنابراین رشد و ترویج عادات سالم را برای حفظ سلامت فکر و بدن به فرزندتان بیاموزید.
تحقیقات نشان می دهند که ذهن آگاه و بخشش تاثیر بسزایی بر سلامت روانی دارد. بنابراین می توانید این دو مورد را به زندگی روزمره تان اضافه کنید و سلامت روانی خانواده را بهبود بخشید.
رشد عزت نفس:
رشد عزت نفس می تواند موجب بهبود سلامت روانی فرزندتان شود و این یک موضوع دوبعدی برای والدین محسوب می شود زیرا اولا والدین سهم بسزایی در تقویت عزت نفس فرزندشان دارند و دوما والدین باید شیوه رشد عزت نفس را به فرزندشان بیاموزند.
روش های رشد عزت نفس:
تشویق و تمجید:
عباراتی مثل ” تو باهوش ترین فرد در مدرسه هستی” کمکی به رشد عزت نفس فرزندتان نمی کند. از تشویق و تمجید فرزندتان به انجام کارهایی که کنترلی بر آنها ندارد مثل میزان هوش پرهیز کنید. از تلاش و کوشش او در انجام وظایف تمجید کنید و هرگز در تمجید و تعریف ها اغراق نکنید.
استقلال طلبی:
فرصت استقلال را برای فرزندتان مهیا کنید. کودکان نسبت به استقلال و مستقل بودن در انجام وظایفشان احساس خوبی دارند. بنابراین اینکه والدین بتوانند شیوه لباس پوشیدن را به فرزندشان آموزش دهند و یا ضمن اعتماد به او، او را در تهیه یک ساندویچ خانگی یاری کنند، حس خوبی را در کودکان بوجود آورده و این باعث می شود که کودکان شایستگیشان را در انجام وظایف به والدین نشان دهند.
رشد کلامی:
زمانی که فرزندتان می گوید که “من در درس ریاضی هیچگاه موفق نخواهم بود”، مسلما والدین باید او را تشویق کرده و حتی موفقیت جزئی او را مورد تمجید قرار دهند. اما این جملات به رشد کلامی کودک کمکی نمی کند. زمانی که فرزندتان افکار منفی نسبت به خودش دارد و گاهی این سوال را مطرح می کند که برای بهترشدن چه کاری باید انجام دهد، به فرزندتان کمک کنید که نتایج موفقیت آمیز را به تصویر بکشد.رشد مهارت های جدید:
به فرزندتان کمک کنید تا استعدادها و علایقش را کشف کند. او را در انجام فعالیت ها مشارکت دهید و او را تشویق کنید تا با سختکوشی، کار را به بهترین شیوه ممکن انجام دهد.
الگوی موفق:
کودکی که پیوسته والدینش را در حال سرزنش و سرکوب ارزش ها می بیند، همان رفتار را تقلید می کند. اگر والدین با چالش عزت نفس دست و پنجه نرم می کنند، باید اقداماتی را جهت بهبود عزت نفس انجام دهند تا بتوانند الگوی خوبی برای فرزندشان باشند.
بازی با والدین:
کودکی که دارای سلامت جسمی و روانی است، نیاز به بازی دارد. براستی بزرگسالان نیز نیاز به بازی دارند. بنابراین هم اکنون کار و سایر وظایفتان را کنار بگذارید و صرفا روی فرزندتان متمرکز شوید و قدری از لحظات گرانبهایتان را صرف فرزندتان کنید که ارزش آن را دارد.
والدین ضمن بازی با فرزندشان نه تنها به ایجاد و شکل گیری یک رابطه کمک می کنند بلکه زمینه آرامش و آسایش خود را نیز فراهم می کنند.کودکان، دیدن والدین و حضور آنها را در کنار خود و رهایی آنها از هرگونه نگرانی و دلواپسی را بسیار لذت بخش می دانند.
مراقب خطوط قرمز باشید:
برخی کودکان ذاتا کنجکاو بوده و یا نسبت به سایر همسالان، کمی بدبین تر هستند و این لزوما معضل یا مشکل به حساب نمی آید. به هرحال در برخورد با دلایل نگرانی ها خطوطی وجود دارد. اگر والدین علایم غم یا ناراحتی و اضطراب و تشویش را نسبت به شرایط عادی مثل رفتن به مدرسه یا ملاقات افراد جدید در فرزندشان مشاهده کنند، این مسئله می تواند یک معضل بحساب بیاید. تغییر خلق و خو و رفتار بیش از دو هفته می تواند نشانه یک مشکل باشد.
مراقب مشکلات اجتماعی، مسایل تحصیلی یا درگیری های خانوادگی باشید. اشکال در این حوزه ها می تواند یک خط قرمز بحساب بیاید.
در مورد رفتار و عملکرد فرزندتان در مدرسه با معلم صحبت کنید:
- آیا تمرکز او در کلاس درس رضایت بخش است؟
- آیا تکالیفش را به موقع و بخوبی تحویل می دهد؟
- نمرات درسی او را جویا شوید.
- آیا قصد آسیب زدن به دوستان و سایر دانش آموزان و یا حیوانات را داشته است؟
همه این موارد می تواند به شناخت و پی بردن به سلامت روانی فرزندتان کمک بسزایی کند.
قبل از هرگونه نگرانی و دلواپسی، بیاد داشته باشید که مشکلات روانی ممکن است چندان جدی یا طولانی مدت نباشد. گاهی اوقات کمی استرس مثل تولد خواهر یا برادر جدید موجب می شود که فرزندتان برخی علایم روانی را نشان دهد که این علایم معمولا فروکش می کنند.
مشاوره:
آمارها نشان می دهد که تنها ۲۱ درصد از کودکان مبتلا به مشکلات روانی درمان می شوند. این بدان معناست که اکثریت کودکان مبتلا به مشکلات روانی کمک های موردنیاز را دریافت نمی کنند.
شاید برای والدین تصمیم وحشتناکی باشد اما مراجعه به متخصص سلامت روانی کودکان در هیچ سنی منع نمی شود. درصورتی که فقط یکی از فرزندان علایم مشکلات روانی را نشان دهد، بهتر است کل اعضای خانواده در جلسات مشاوره حضور داشته باشند. هیچکس نمی تواند به بهبود سلامت روانی فرزندتان کمک کند اما وجود منابع و حمایت از والدینی که درگیر مشکلات روانی فرزندشان هستند، می تواند به رفع این مشکل کمک کند.
بنابراین حتی الامکان نسبت به حفظ سلامت روانی فرزندتان پیشگام باشید. اگر متوجه علایمی از مشکلات روانی شدید، این موضوع را با پزشک فرزندتان در میان بگذارید. مداخله های اولیه می تواند کلید درمان مشکلات باشد.
